ذرت

مقدمه:

ذرت (Corn) با نام علمی Zea Mays، از خانواده پوآسه Poaceae متعلق به گیاهان تک لپه می­باشد.

تاریخچه:

ذرت، بومي آمريكاي مركزي و جنوبي است. از زمان ورود ذرت به اروپا توسط کریستوف کلمب،  در تمام نقاط مناسب برای کشت آن، در جهان گسترش پیدا کرد. از عرض جغرافیایی 58 درجه شمالی در کانادا و روسیه تا عرض جغرافیایی 40 درجه در آمریکای جنوبی رشد می­ کند و تقریبا هر ماه از سال یک محصول ذرت در جایی از جهان برداشت می­ شود. ذرت از مهترین محصولات در ایالات متحده و در بسیاری از نقاط غذای اصلی است. بخش عمده ای از آن برای مصف دام استفاده می شود. روغن و شربت ذرت برای مصرف انسان تهیه می شود. از ساقه ذرت در صنعت کاغذ سازی، از بلال مستقیما برای سوخت، تولید ذغال و تهیه حلالهای صنعتی استفاده می شود.

 

 

مشخصات گياه شناسي ذرت:

ریشه:

سیستم ریشه ای این گیاه شامل ریشه های اولیه، ریشه های جانبی و ریشه های نابجا.

 

ریشه های اولیه:

این ریشه ها در عمقی که بذر کشت می شود از ریشه چه انتهای بذر خارج می شود. این ریشه ها فقط آب جذب می کنند و توان جذب مواد غذایی را ندارند. تا زمانی که بذر اندوخته غذایی دارد این ریشه ها رشد می کنند. وقتی که اندوخته بذر به پایان رسید رشد این ریشه متوقف شده و ریشه های جانبی شروع به رشد می کنند.

ریشه های جانبی (ثانویه):

رشد ریشه های جانبی در مرحله ای که گیاه دو برگ حقیقی دارد شروع می شود. اولین ریشه های جانبی از اولین گره بالای مزوکوتیکول و تقریبا در تمام گره ها در زیر خاک تشکیل می شوند. این ریشه ها بصورت شبکه ضخیم و فیبری می شوند. سیستم ریشه های جانبی، ریشه اصلی گیاه ذرت را تشکیل می دهد و جذب آب و مواد غذایی را بر عهده دارند.

ریشه های نابجا:

برخی از ریشه های جانبی در 3-2 گره بالای خاک تشکیل می گردند که آنها را ریشه نابجا می گویند و عمل اصلی این ریشه ها نگهداری سیستم گیاه و جلوگیری از خوابیدگی می باش

 

 

ساقه:

ساقه قسمت عمودی و مرکزی گیاه است. ساقه مسیری برای حرکت آب و مواد غذایی به قسمت های هوایی و ریشه گیاه است. برگ ها، گل ها و بلال ها روی ساقه تشکیل می شوند. پس ساقه باید محکم باشد تا وزن بلال ها را تحمل کند. هر ساقه بسته به واریته خود می تواند بین 8 تا 12 گره داشته باشد و در محل هر گره یک برگ تولید می شود.

 

 

 

 

 

برگ:

برگ ها ساختارهای فتوسنتزی هستند که روی ساقه مرکزی رشد می کنند. هر برگ شامل یک غلاف و یک پهنک است. برگهای ذرت پهن و در دو ردیف عمودی در طرفین ساقه قرار دارند. برگها دارای یک رگبرگ میانی برجسته هستند، سطح داخلی برگ ها کرکدار و سطح زیرین آنها بدون کرک است. تنوع قابل توجهی در تعداد، اندازه و جهت گیری برگها در گونه­ های مختلف ذرت وجود دارد.

گل:

گلدهی در ذرت با رشد تاسل (گل آذین نر) و بلال (گل آذین ماده) آغاز می­ شود. ذرت گیاهی تک پایه است که گلهای نر و ماده روی یک پایه قرار دارند. نقش تاسل تولید گرده کافی برای بارور کردن تخمک در گل آذین ماده است.

گل نر:

گل آذین نر در انتهای ساقه اصلی به صورت یک ساختار خوشه مانندی تشکیل می­ شود که تنوع مورفولوژیکی قابل توجهی را نشان می ­دهد. خوشه ها از نظر طول، تعداد، شاخه­ ها، فشردگی و زاویه برگ نسبت به محور ساقه در ارقام (واریته) مختلف، متفاوت هستند که این صفات می­ توانند بر کیفیت و پراکندگی گرده افشانی تاثیر گذار باشند. گل آذین نر ذرت، خوشه­ ای مرکب است که از یک شاخه اصلی با چند ردیف بصورت متقارن و تعدادی شاخه فرعی جانبی بصورت نامتقارن تشکیل شده است که در انتهای هر شاخه دو گل وجود دارد.

 

 

 

 

گل ماده:

گل آذین ماده از رشد برخی از سلول های مریستمی موجود در بخش فوقانی ساقه اصلی از روی یکی از گره های ساقه تشکیل می شود. گل آذین ماده (بلال) متشکل است از یک محور متقارن که دارای چند ردیف و هر ردیف شامل تعدادی گل ماده (تخمک) است که هر کدام از این گلها به یک ابریشم منتهی می شود. در انتهای هر ابریشم یک گل وجود دارد که دانه گرده روی این گل قرار گرفته و عمل گرده افشانی انجام می شود.

 

 

گرده افشانی:

گرده افشانی یک دوره حیاتی برای رشد و عملکرد ذرت است. گرده افشانی معمولا توسط باد و در یک دوره دو هفته ای اتفاق می افتد. گرده ها از گل آذین نر خارج و به ابریشم های گل آذین ماده می رسند. در انتهای هر ابریشم یک تخمک هست که منتظر وقوع عمل لقاح است. برای انجام لقاح باید ابریشم های گل ماده ظاهر و توسط گرده های گل نر بارور شوند. ابریشم ها روزانه 1 تا 5/1 اینچ رشد می کنند و تا زمانی که بارور شوند این رشد ادامه دارد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

آماده سازی زمین:

آماده سازی زمین یکی از عوامل تاثیر گذار روی رشد گیاه است. پس، 2 تا 4 هفته قبل از کاشت ذرت روی آماده سازی زمین تمرکز کنید. علف های هرز، سنگ های بزرگ و بقایای گیاهی باقی مانده از کشت قبل را از زمین خارج کنید. اگر از کیفیت خاک مطمئن نیستید، خاک را به آزمایشگاه ببرید. آماده سازی خاک خیلی زودتر از کاشت بذر شروع می شود.کشاورزان اغلب بعد از برداشت محصول قبلی، بقایای گیاهی را خرد کرده و بطور مساوی در سطح مزرعه پخش می کنند. مدیریت بقایای گیاهی نقش مهمی در بهبود بافت، رطوبت خاک و کاهش آفات، بیماری ها و علف های هرز دارد. لازم است قبل از کاشت ذرت اقدامات کنترلی علف های هرز انجام شود تا رقابت ذرت با علف های هرز برای نور، آب، فضا و موادغذایی به حد اقل برسد.

ویژگی های خاک مناسب برای کاشت ذرت:

نرم، سبک و حاصلخیز: خاک های سبک نسبت به خاک های سنگین سریعتر گرم می شوند. بنابراین بذرها راحت تر جوانه می زنند، باعث رشد بهتر ریشه و در نتیجه جذب بهتر مواد غذایی از خاک و مدیریت بهتر آفات، بیماری ها و علف های هرز می شود.

زهکشی خوبی داشته باشد:  از آنجا که گیاه ذرت به آب زیادی نیاز دارد، اگر خاک زهکشی خوبی نداشته باشد، باعث بوجود آمدن شرایط غرق آبی و ایجاد پوسیدگی در ریشه گیاه می شود.

 PH بین 6 تا 6.8 داشته باشد: PH اثر مستقیمی روی رشد گیاه ندارد، اما مستقیما بر روی دسترسی گیاه به مواد غذایی تاثیر گذار است. اگر PH کمتر یا بیشتر از این سطح (استاندارد) باشد سلامتی گیاه به خطر می افتد. و علایمی نظیر مسمومیت غذایی یا کمبود مواد غذایی روی گیاه مشاهده می شود. در خاک هایی که PH  کمتر از 7 دارند گیاه کمتر دچار بیماری هایی که عامل ایجاد آنها قارچ های خاک زی هستند از جمله بوته میری، پوسیدگی ریشه و طوقه می شود.

شوری (EC) خاک: خاک هایی که میزان EC آن ها بیشتر از ds/m4 (دسی سیمنز بر متر) باشد، خاک های شوری می باشند که بسیاری از گیاهان در این حد شوری آسیب می بینند و مقداری کاهش در عملکرد آن ها مشاهده می شود.

کشاورز، برای خاک ورزی،بسته به بافت خاک، ممکن است به ادوات زیر نیاز داشته باشد:

گاو آهن (شخم زدن):  هنگامی که رطوبت خاک مناسب است، آن را با عمق 15 تا 20 سانتیمتر شخم بزنید. رطوبت مناسب زمانی است که وقتی خاک را با دست فشرده می کنیم، ذرات خاک بهم نچسبند. اگر از گاوآهن بشقابی استفاده می کنید عمق شخم را روی 18-20 سانتیمتر تنظیم کنید. وقتی عمق شخم زیاد باشد کلش باقی مانده از کشت قبل زیر خاک رفته و به عنوان منبع کود گیاهی استفاده می شود.

دیسک:  از تعدادی صفحات بشقابی شکل تشکیل شده که باعث خرد شدن کلوخه ها، پوکی خاک و افزایش نفوذپذیری آب در خاک، افزایش فعالیت میکرواورگانیسم ها در اثر افزایش نفوذ هوا به خاک، انتقال تخم و لارو حشرات و ریشه و ساقه  زیر زمینی علف های هرز به سطح زمین و … می شود.

فاروئر:  ایجاد شیارهای آبیاری در کشت های ریفی امری ضروری است. برای ایجاد جوی و پشته از فاروئر اسفاده می شود و آبیاری را آسان تر (ساده تر) می کند.

ردیف کار : ماشینهای دقیقی هستند که برای کاشت بذر با فاصه و عمق مشخص روی ردیف استفاده می شوند.

شرایط لازم برای رشد ذرت:

خاک:

خاک ایده آل برای کشت ذرت خاکی است که حاصلخیز، سبک و زهکشی خوبی داشته باشد. خاک های سبک سریعتر از خاک های سنگین گرم می شوند. بنابراین بذرها راحت تر جوانه می زنند.  PHمناسب برای رشد ذرت بین 6 تا 6/8 است. اگر PH خاک از این مقدار بالاتر باشد ذرت نمی تواند عناصر غذایی را جذب کند و تغذیه مناسبی داشته باشد. بنابراین PH بالا روی رشد و سلامتی گیاه تاثیر منفی داشته و علائم به صورت کمبود مواد غذایی ظاهر می شوند.

دما:

بهترین زمان برای کاشت ذرت ، زمانی است که دمای خاک در عمق 7 تا 8 سانتیمتری به مدت 3 تا 4 روز متوالی در فصل بهار ، تقریبا 13 درجه سانتیگراد باشد. اگر دمای خاک کمتر از این مقدار باشد جوانه زنی بذر به کندی انجام می شود و به همین دلیل ناهمواری در کشت مشاهده می شود. دمای مطلوب برای رشد ذرت بین شب و روز و همچنین در کل فصل رشد متفاوت است. به عنوان مثال در ساعات روز بین 25 تا 35 درجه سانتیگراد در حالی که در شب بین 17 تا 23 درجه سانتیگراد متغییر است.

آب:

آب مواد غذایی و معدنی را در خود حل می کند تا به راحتی در دسترس گیاه قرار گیرد. وسیله ای برای انتقال مواد غذایی از ریشه به قسمت های هوایی گیاه است و در حرکت نشاسته از ساقه و برگ به دانه نقش مهمی دارد. در واکنش های شیمیایی مختلف در گیاهان، بویژه فتوسنتز ضروری است و به عنوان مکانیسم خنک کننده محصول در برابر استرس گرمایی از طریق فرایند تعرق عمل می کند. در کشاورزی بسیار مهم است که بدانید نیاز آبی گیاه در طول فصل رشد چگونه نوسان می کند. مهمترین دوره هایی که گیاه نیاز آبی بیشتری دارد و باید به اندازه کافی برآورده شود چه دوره هایی است. معمولا در مراحل گسترش برگها, گرده افشانی و تشکیل دانه که اغلب در ماههای گرم تابستان صورت می‌پذیرد، گیاه ذرت به آب زیادی نیاز دارد. تشنگی گیاه موجب عدم هماهنگی میان ظهور گل نر وبلال شده و عدم تلقیح مناسب وکاهش عملکرد را موجب می شود. تعداد دفعات آبیاری تحت تأثیر خاک، آب و هوا و… قرار دارد که بین 2 تا 15 بار در طول فصل رشد متغیر است ( در خوزستان کشت ذرت به 12 تا 16 بار آبیاری نیاز دارد). اولین آبیاری باید بلافاصله بعد از کاشت انجام شود تا میزان آب خاک بهبود یافته و بذرها جوانه بزنند. در فصل زایشی،گیاه ذرت به سه مرحله آبیاری نیاز دارد. معمولا در پایان گلدهی بسته به شرایط اقلیمی، نوع خاک و بلوغ محصول آبیاری قطع می شود. کیفیت آب آبیاری که با  EC  و سختی آب سنجیده می شود در عملکرد محصول تاثیر دارد. در نظر داشته باشید که هر طرح آبیاری که نیازهای محصول را در هر مرحله رشد به طور کامل پوشش ندهد منجر به کاهش عملکرد خواهد شد.

فاکتورهای زیادی وجود دارد که بر میزان تراکم و عملکرد نهایی ذرت تاثیر بسزایی دارند. از جمله عمق کاشت و فاصله کاشت:

عمق کاشت:

با توجه به اینکه بذر ذرت نسبت به برخی از گیاهان زراعی درشت تر است طبیعتا عمق کاشت بیشتری را می طلبد. عمق کاشت اصولا تحت تاثیر شرایط عمومی خاک، آب و هوا و ژنوتیپ گیاه قرار دارد. معمولا عمق 3 تا 10 سانتیمتر برای کاشت ذرت پیشنهاد می شود. علت این انتخاب این است که بذر در این عمق میتواند تماس بهتری با خاک و رطویت برقرار کرده، جوانه زده و سیستم ریشه ای ثانویه خوبی تشکیل دهد. اگر کمتر از این عمق کاشته شود باعث بیرون آمدن بذر از خاک می شود و اگر بیشتر از این عمق کاشته شود  باعث می شود گیاهچه از خاک خارج نشود و در صورت خارج شدن از خاک گیاهچه بسیار ضعیف است. هر چه عمق کاشت بیشتر باشد زمان لازم برای سبز شدن طولانی تر می شود.

فاصله کاشت: 

فاصله رديف هاي كاشت ذرت بين 40 تا 100سانتيمتر و فاصله دو بوته روي هر رديف بين 10 تا 80 سانتيمتر متغيير است (کشت معمول در خوزستان با فاصله بین ردیف ها 75 سانتیمتر و فاصله بین بوته ها بین 13 تا 18 سانتیمتر). وقتی فاصله بین ردیف ها و فاصله بین گیاهان روی ردیف استاندارد و یکسان باشد رقابت بین گیاهان برای جذب آب ، مواد غذایی و نور کمتر می شود.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تغذیه و مراحل کود دهی ذرت

 

 

تغذیه:

فرایندهایی که طی آن ترکیبات شیمیایی (عناصر) مورد نیاز گیاه برای رشد، متابولیسم و تولید مثل، جذب و استفاده می شوند را تغذیه می گویند. گیاهان مانند سایر موجودات زنده برای رشد و نمو به غذا نیاز دارند. کربن، هیدروژن و اکسیژن را از جو، آب و خاک بدست می آورند. و عناصری مانند نیتروژن، فسفر، پتاسیم،کلسیم،منیزیم، گوگرد، آهن، روی، منگنز، مس، بور، مولیبدن و کلر را از مواد معدنی یا مواد آلی خاک و یا توسط کودهای آلی یا معدنی که به خاک اضافه می شوند تامین می شود.

برای اینکه گیاهان بتوانند بطور موثر از این مواد مغذی(عناصر) استفاده کنند، باید نور، گرما(دما) و آب به اندازه کافی در دسترس داشته باشند. هر گیاه دارای محدوده خاصی از مصرف این عناصر است. اگر کمتر از این محدوده استفاده شود علائم کمبود مشاهده و اگر بیشتر از این حد استفاده شود  باعث مسمومیت و ضعیف شدن گیاه می شود. بنابراین میزان و زمان مصرف این عناصر بسیار مهم است. ذرت یکی از پر توزیع ترین محصولات غذایی در جهان است، که کاربردهایی از جمله خوراک دام  و غذای انسان دارد و به عنوان سوخت زیستی و ماده خام در صنعت استفاده می شود. در صورتی که برنامه تغذیه ای کاملی داشته باشد می تواند بهترین عملکرد را داشته باشد.

 

مراحل تغذیه و کود دهی ذرت:

قبل از کاشت (کود پایه)

اوره                                                   50 کیلوگرم در هکتار

سوپر فسفات تریپل                              100 کیلوگرم در هکتار

سولفات پتاسیم                                  200-150 کیلوگرم در هکتار

سولفات روی                                   40-30 کیلوگرم در هکتار

توجه : در صورتی که PH خاک بالای 8 باشد، مصرف 100 کیلوگرم گرانول هومی پارس یا     300-200 کیلوگرم گوگرد آلی توصیه می شود.

 

قبل از بذر پاشی (بذرمال)

بذر مال کردن با یک بذر مال مناسب موجب   یکنواختی  جوانه زنی بذور و سطح سبز مزرعه می شود. بذر مال باعث ایجاد سیستم ریشه  اولیه و ریشه های ثانویه (جاذب) قوی در گیاه می گردد. بذر مال با هیومیک اسید، جامپر و اسیدهای آمینه انجام می شود.

 

آبیاری اول

هیومیک اسید  و گوگرد (البته همزمان با هم استفاده نشود)

2تا4 برگی (سرک اول)

100کیلوگرم در هکتار اوره

اسید آمینه، جلبک دریایی، روی، هیومیک اسید بصورت محلول پاشی استفاده می شود.

4تا 6 برگی (سرک دوم)

200تا 250 گرم در هکتار اوره

اسیدهای آمینه، جلبک دریایی، کودهای پتاس بالا یا 12.12.36 و روی بصورت محلول پاشی.

ظهور گل نر (سرک سوم)

100تا 150 کیلوگرم اوره

5 تا 10 کیلوگرم در هکتار کودهای پتاس بالا (NPK)

شیری شدن دانه

10کیلو گرم کودهای پتاس بالا (سلوپتاس)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مراحل تغذیه و کو دهی ذرت

 

 

 

عناصر پر مصرف در گیاه ذرت

نیتروژن (N) 400 تا 450 کیلوگرم در هکتار

ذرت برای تولید پروتیین ها، اسیدهای آمینه و کلروفیل به نیتروژن نیاز دارد. کلروفیل ترکیبی شیمیایی است که در گیاهان با استفاده از انرژی خورشید، آب و دی اکسید کربن، قند تولید می کند و این فرایند را فتوسنتز می گویند. نیتروژن نقش مهمی در انتقال انرژی در گیاه دارد. تا اطمینان حاصل شود که انرژی در زمان و مکانی که گیاه  برای افزایش عملکرد نیاز دارد در دسترس گیاه قرار گیرد. از آنجا که نیتروژن یک ماده مغذی و متحرک در گیاه است، علائم کمبود از برگ های مسن شروع و در صورت تداوم ، برگ های جوان هم علائم کمبود را نشان می دهند. جذب بیش از حد نیتروژن در ذرت منجر به توقف رشد ساقه، کاهش جذب مواد غذایی و در نتیجه کاهش عملکرد می شود

 

پتاسیم (K)  350 تا 400 کیلوگرم در هکتار

پتاسیم یک ماده مغذی و ضروری برای گیاهان است. این عنصر نقش مهمی در رشد ذرت دارد و در مراحل مختلف رشد به مقدار زیادی توسط ذرت جذب می شود. مقدار آن در گیاه در طول دوره گلدهی به بیشترین مقدار در واحد سطح می رسد. فرایندهایی که پتاسیم در آنها شرکت می کند شامل موارد زیز است:

تولید سلولز و کاهش خوابیدگی یا ورس در گیاهان، در فرایند فتوسنتز و تولید غذا شرکت می کند.، باعث افزایش مقاومت ریشه و رشد آن می شود، کمک به انتقال قند و نشاسته، تنظیم باز و بسته شدن روزنه ها و افزایش مقاومت در خشکی، آنزیم های موجود در بافت های گیاهی را فعال می کند، افزایش مقاومت گیاه در مقابل آفات و بیماری ها، پتاسم توانایی گیاه ذرت را برای جذب مواد غذایی افزایش می دهد. از آنجا که پتاسیم از جمله عناصر متحرک در گیاه است، علائم کمبود پتاسیم ابتدا در برگ های مسن و سپس در برگ های جوان مشاهده می شود. این علائم معمولا 4 تا 6 هفته پس از کاشت ذرت، زمانیکه گیاه شروع به رشد سریع می کند و به مقدار زیادی پتاسیم نیاز دارد، ظاهر می شوند.

 

فسفر(P) 100 تا 150 کیلوگرم در هکتار

گیاهانی که رشد سریع و چرخه کوتاهی دارند مانند ذرت، نسبت به گیاهان چند ساله، به مقادیر بیشتری فسفر نیاز دارند. فسفر نقش ساختاری داشته و از ابتدای رشد تا بلوغ گیاه و تشکیل دانه در فرایندهای گیاهی شرکت دارد. این فرایندها شامل: تحریک رشد ریشه، افزایش استحکام ریشه و ساقه، بلوغ سریعتر و یکنواخت تر، بهبود تشکیل گل و دانه، افزایش مقاومت در مقابل عوامل بیماری زا و افزایش کیفیت محصول و … است. زمانی که گیاه در حال بلوغ است برای تولید دانه به انرژی بالایی نیاز دارد،به همین دلیل فسفر به سمت قسمت های تولید دانه حرکت می کند. فسفر تحرک زیادی در گیاه دارد. در صورتی که  کمبود آن ایجاد می شود از بافت های مسن به قسمت های جوان و در حال رشد حرکت می کند. گیاهانی مانند ذرت، علائم کمبود فسفر را به صورت تغییر رنگ نشان می دهند. در صورت کمبود فسفر، معمولا رنگ برگ ها به آبی تیره و رنگ ساقه به سمت بنفش تغییر می یابد.

گوگرد (S) 200 تا 400کیلوگرم در هکتار به فرم سولفات

گوگرد یکی از ریزمغذی های ضروری برای رشد و نمو گیاهان است. ذرت از جمله محصولات علوفه ای است، که برای رشد و دستیابی به عملکرد مطلوب به گوگرد نیاز دارد.

گوگرد در تشکیل کلروفیل نقش دارد.

گوگرد در سنتز روغن ها نقش دارد، به همین دلیل وجود این عنصر در گیاهانی که دانه روغنی تولید می کنند، ضروری است.

فعال سازی آنزیم هایی که به واکنش های بیوشیمیایی گیاه کمک می کنند.

ضد عفونی کردن خاک و جلوگیری از گسترش قارچ های خاک زی.

نقش مهمی در دفاع از گیاهان در برابر تنش های محیطی و آفات دارد.

کمبود گوگرد به دلیل عدم تحرک آن در گیاه و نقش آن در تولید کلروفیل، به صورت زرد شدن یکنواخت در سراسر گیاه، بیشتر در برگ های جوان مشاهده می شود. ساقه گیاهان مبتلا کوتاه، نازک و معمولا چوبی می شوند. سطح برگ ها کوچک، تعداد برگ ها کم و در نهایت باعث کاهش عملکرد می شود.

 

روی (Zn) 50 کیلوگرم در هکتار به فرم سولفات

روی عنصری است که در مقادیر کم و حیاتی برای گیاهان ضرور است. روی نقش کلیدی در تولید کلروفیل، متابولیسم کربوهیدرات ها، افزایش جوانه زنی و جذب آب، تنظیم رشد و تسریع بلوغ، تحریک گلدهی، تشکیل بذر و … دارد. زمانی که گیاهان دچار کمبود روی هستند به طور طبیعی رشد نمی کنند، فعالیت های فیزیولوژژیک تضعیف شده و سلامت و عملکرد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. در ذرت علائم کمبود روی در 2 یا 3 هفته اول رشد ظاهر می شوند. علائم به صورت نوارهای زرد رنگ است که از نزدیکترین قسمت به ساقه (ابتدای برگ) شروع و به سمت نوک برگ امتداد دارد. کمبود روی می تواند موجب رشد نکردن و کوتاه ماندن گیاه ذرت به دلیل کاهش فاصله میان گره های ساقه شود.

 

عناصر میان مصرف در ذرت

 

کلسیم  (Ca)40 تا 50 کیلوگرم در هکتار به فرم نیترات

کلسیم یک ماده مغذی و جزء جدایی ناپذیر دیواره سلولی است که برای رشد و نمو و تقویت دیواره سلولی ضروری است. کلسیم در فعال کردن سلول ها و تقسیمات سلولی نقش دارد، باعث تنظیم روزنه ها  و افزایش مقاومت گیاه به آفات ، بیماری ها و تنش های محیطی می شود. علائم کمبود کلسیم در ذرت به بصورت پوسیدگی نوک برگ و ریشه و پیچ خوردگی برگ های است.

 

بور  (B)10 تا 20 کیلوگرم در هکتار به فرم اسید بوریک

بور جزء عناصر کم مصرف اما ضروری برای گیاهان است. گیاهان نیاز زیادی به بور ندارند، اما اگر این عنصر به میزان کافی تامین نشود، مشکلات جدی در رشد گیاه ایجاد می شود.

بور همراه کلسیم در سنتز دیواره سلولی و ایجاد سلول های گیاهی جدید نقش دارد. در فرایندهای تغذیه ای و فیزیولوژیکی، تنظیم سطح هورمون ها ، انتقال پتاسیم به روزنه ها (که به تنظیم تعادل داخلی آب کمک می کند) نقش دارد. حضور بور در ذرت برای تشکیل گل آذین نر و ماده، رشد لوله گرده، جوانه زنی گرده و تشکیل بذر ضروری است.

کمبود بور در گیاهان باعث ایجاد حالت روزت، افزایش شاخ و برگ و کاهش تعداد ریشه های مویین شده و در نتیجه گل دهی و عملکرد به شدت کاهش می یابد. کمبود بور در ذرت باعث گرده افشانی ناقص و در نتیجه کچلی در بلال می شود.

عناصر کم مصرف در ذرت

آهن (Fe) تا 20 کیلوگرم در هکتار به فرم سولفات

آهن نقش اساسی در رشد و نمو گیاهان دارد. زیرا به عنوان یک کوفاکتور در بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مانند فتوسنتز و تنفس عمل می کند.

کمبود آهن منجر به توقف رشد و کاهش کیفیت دانه شده و تولید محصول را بطور قابل توجهی محدود می کند.

کمبود آهن بر رشد برگ ها و تعداد کلروپلاست ها، برای تشکیل کلروفیل تاثیر منفی دارد. گیاهان برای تشکیل کلروفیل به آهن نیاز دارند. با کاهش آهن ممکن است شاهد زردی برگ ها با رگبرگ تیره باشیم.

 منیزیوم(Mg) 40 تا 50 کیلوگرم در هکتار به فرم سولفات یا نیترات

تنها عنصر فلزی موجود در کلروفیل است. منیزیوم باعث فعال شدن آنزیم های گیاهی می شود. در ساختمان دیواره سلولی (پکتین) نقش دارد.

کمبود منیزیوم باعث کاهش مقدار کلروفیل در گیاه شده و برگ ها بخصوص برگ های پیر رنگ پریده می شوند. کمبود منیزیوم بیشتر در خاک های اسیدی مشاهده می شود.

منگنز(Mn)  تا 20 کیلوگرم در هکتار به فرم سولفات

منگنز دارای نقش اساسی در فرایندهای رشد و نمو، تنفس و جذب نیتروژن است. منگنز در جوانه زنی دانه گرده، رشد لوله گرده، بزرگ شدن سلول های ریشه و مقاومت ریشه در برابر عوامل بیماریزای ریشه نقش دارد. در صورت کمبود منگنز در ذرت، برگ ها به صورت رگه ای زرد روشن می شوند.

مس(Cu)  10 تا 20 کیلوگرم در هکتار به فرم سولفات

مس جزء عناصر با مصرف کم ولی ضروری ذرت است. مس در بسیاری از فعالیت های آنزیمی، در تولید کلروفیل بذر و در تشکیل لیگنین موجود در دیواره سلولی نقش دارد. در صورت کمبود مس برگهای جوان به رنگ سبز مایل به آبی تغییر رنگ می دهند، برگ های جوان پیچیده و نوک برگ های مسن تر نکروزه می شود. کمبود مس باعث کاهش عملکرد در کحصولات دانه ریز می شود.

 

 

 

 

 

 

آفات ذرت و روش های کنترل آنها

 

 

 

ذرت گیاهی زراعی و تک پایه است. بومی ایران نیست ولی به علت سازگاری با شرایط آب و هوایی ایران در اکثر مناطق آن کشت می شود. آفات و بیماری های زیادی وجود دارد که هر کدام قادر به خسارت و کاهش عملکرد ذرت در شرایط مناسب هستند. از آنجا که از ذرت برای تهیه غذای انسان، خوراک دام و در صنعت استفاده می شود، شناسایی آفات، بیماری ها، مرحله خسارت زا و کنترل آنها ضروری می شود.

تعدادی از آفات ذرت در خاک (ریشه)، ساقه و بلال پنهان و تعدای از آنها هم روی اندامهای هوایی گیاه هستند که از آنها تغذیه کرده و خسارت وارد می کنند. پس توجه به شناخت زود هنگام آفات و کنترل آنها، می تواند از خسارت ناشی از تغذیه آنها روی محصول جلوگیری کند.

 

 

 

 

 

آفات ذرت:

کرم طوقه بر ذرت          Agrotis Segrtum

این آفت متعلق به راسته بالپولکداران، خانواده Noctuidae است، که باعث آسیب به گیاهچه محصولات مهمی از جمله ذرت، گندم، سورگوم و چغندر می شود.

خسارت:

مرحله خسارت زای این آفت لاروها هستند، که با تغذیه از طوقه باعث قطع آوندها، تضعیف گیاه و یا افتادن گیاهچه ذرت روی زمین می شود.

 

روش های کنترل:

از بین بردن بقایای گیاهی

شخم عمیق بعد از برداشت محصول

استفاده از تله های فرمونی به منظور شکار حشرات ماده و جلوگیری از تخمریزی آنها

استفاده از سموم شیمیایی نظیر  سایپرمترین، کلرپیریفوس، فیبرونیل، لامبادای سای هالوترین(ژوپیتر)

 

پروانه ساقه خوار ذرت Osterina  Nubilalis

 

این آفت متعلق به راسته بالپولکداران، خانواده Pyralidae می باشد. به آن ساقه خوار اروپایی ذرت می گویند. لاروهای این آفت به بسیاری از غلات از جمله ذرت، برنج، سورگوم، چاودار، جو و… خسارت وارد می کند ولی ترجیح غذایی آن ذرت است.

خسارت:

مرحله خسارت زای این آفت لاروها هستند. لاروها پس از تفریخ، از برگ های بالایی تغذیه می کنند. بعد از چند روز لاروها وارد ساقه شده و از قسمت داخلی ساقه تغذیه کرده و داخل ساقه تونل می زنند. لاروها با تغذیه از بافت داخلی ساقه باعث قطع جریان شیره گیاهی و ضعیف شدن گیاه شده و ساقه های آلوده به وزش باد حساس شده و شکننده می شوند. در صورت آلودگی شدید، لاروها به گل های نر و ماده و به بلال هم حمله کرده و از آنها تغذیه می کنند، که در این مرحله خسارت جبران ناپذیر است.

 

 

عمده خسارت این آفت زمانی است که لاروها وارد ساقه شده و مبارزه با آنها مشکل می شود. پس کنترل و مبارزه با این آفت باید بلافاصله بعد از تفریخ تخم ها و مشاهده اولین لاروها انجام شود. (مرحله یک تا دو برگی ذرت)

روش های کنترل:

استفاده از ارقام مقاوم

کف بر کردن محصول و جمع آوری بقایای گیاهی به منظور از بین رفتن فرم زمستان گذران آفت

استفاده از تله های فرمونی

کنترل بیولوژیک با استفاده از زنبورهای براکون و تریکوگراما

کنترل شیمیایی با استفاده از آفت کش هایی نظیر آوانت، سایپرمترین و فوزالن، لاروین، آبامکتین بنزووات، چیلوکیل(فیبرونیل)، میمیک(تبوفنازیت)، تاکومی (فلو بندیامید)، اسپینوساد

کرم ریشک بلال   Heliotis Zea

 

 

پروانه ای از خانواده Noctuidae  است. آفت عمده محصولات کشاورزی است. باروری بالا، تخمگذاری بین 300 تا 5000 تخم، لاروهای چندخواره، تحرک بالا و شفیرگی اختیاری منجر به موفقیت این آفت شده است. دامنه میزبانی وسیعی از جمله کاهو، گوجه فرنگی، کلم بروکلی، خربزه، بامیه و … ولی ترجیج میزانی آن با ذرت و سورگوم است.

خسارت:

مرحله خسارت زای این آفت لاروها هستند. لاروها ابتدا از برگ ها تغذیه کرده و روی برگ سوراخ های کوچکی ایجاد می کنند. در سنین بالاتر لاروها از گل آذین نر و بلال ذرت تغذیه می کنند. خسارت اصلی این آفت به ذرت زمانی است که از بلال تغذیه می کند و باعث ورود عوامل بیماری زا به بلال می شود.

 

عمده خسارت این آفت زمانی است که لاروها وارد بلال می شوند. پس مرحله اصلی مدیریت این آفت بلافاصله بعد از تفریخ تخم ها  و قبل از ورود لاروها به بلال است.

 

روش های کنترل:

استفاده از ارقام مقاوم

استفده از تله های فرمونی

شخم عمیق بعد از برداشت و رعایت بهداشت زراعی

کنترل بیولوژیک با استفاده از باکتری      Bacillus thurigiensis

استفاده از سموم شیمیایی دیپتریکس، فوزالن، لاروین، آبامکتین بنزووات، چیلوکیل(فیبرونیل)، میمیک(تبوفنازیت)، تاکومی (فلو بندیامید)، اسپینوساد

 

 

 

 

 

 

کرم های برگ خوار ذرت

این کرم ها طیف وسیعی از آفات از جمله شب پره ها و پروانه را در بر می گیرد، که با تغذیه از برگهای ذرت می توانند خسارت سنگینی به مزارع ذرت وارد کنند.

پروانه تک نقطه ای   Cirphis unipuncta

 

این آفت پروانه ای از خانواده Noctuidae  و معروف ترین نمونه از کرم های برگخوار ذرت است.

خسارت:

مرحله خسارت زا لاروها هستند. در اثر تغذیه لاروها از برگهای ذرت، برگها حالت توری پیدا می کنند. خسارت شدید در اثر تغذیه از برگ به گونه ای است که فقط رگبرک اصلی روی ساقه باقی می ماند.

 

 

 

 

روش های کنترل:

استفاده از سموم شیمیایی لاروین، آوانت اکسترا، اسپینوساد، فوزالن، آبامکتین بنزووات، چیلوکیل(فیبرونیل)، میمیک(تبوفنازیت)، تاکومی (فلو بندیامید)

 

کنه دو نقطه ای Tetranichus urticar 

 

کنه ها بند پایانی گرمادوست هستند، رشد جمعیتی آنها تصاعدی است. دما و رطوبت مناسب باعث طغیان جمعیت آنها می شود.

خسارت

با تغذیه از شیره گیاهی باعث از بین رفتن کلروفیل برگ و تضعیف گیاه می شود.

با تارهایی که در پشت برگ ایجاد می کند، باعث کاهش تنفس برگ و گیاه، درنتیجه کاهش تولید شیره گیاهی و مواد غذایی و در نهایت کاهش عملکرد محصول می شود.

 

 

روش های کنترل

رعایت بهداشت زراعی

کنترل بیولوژیک با استفاده از کفشدوزکهای شکارگر و سن های شکارگر

کنترل شیمیایی با استفاده از کنه کش های پروپارژیت، آبامکتین، اورتئوس و نیسرون.

جهت جلوگیری از پدیده مقاومت بهتر است کنه کش ها به صورت دوره ای (تناوبی) استفاده شوند.

تریپس:

تریپس ها جزء حشرات مکنده هستند که دامنه میزبانی وسیعی دارند. پوره ها و حشرات کامل از شیره گیاهی (ترجیحا قسمت های جوان گیاه) تغذیه کرده و باعث ایجاد خسارت می شوند. در اثر تغذیه تریپس روی گیاه لکه های ریز و طولی نقره ای رنگی ایجاد می شود.

روش های کنترل:

استفاده از کارتهای زرد و آبی

کنترل شیمیایی با استفاده از سایپرمترین،کلرپیریفوس، فیبرونیل، لامبادای سای هالوترین(ژوپیتر)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بیماری های ذرت

 

ذرت یکی از محصولات زراعی است که در سطح وسیع در جهان کشت می شود. ذرت از چهار جزء اصلی روغن، نشاسته، فیبر و پروتئین تشکیل شده، که میتوان آن را به روش های مختلف فرآوری و از محصولات آن استفاده کرد. قسمت عمده این محصول برای خوراک دام، انسان و تولید اتانول استفاده می شود. محصولات غذایی و صنعتی از جمله نشاسته، شیرین کننده ها، روغن ها، نوشیدنی ها و الکل های صنعتی از ذرت تهیه می شوند. ذرت محصولی است که از همه قسمت های آن استفاده می شود و به عنوان منبع عظیم تولید پروتئین در جهان است.

عواملی مانند قارچها، ویروسها و باکتری ها می توانند در مراحل مختلف رشدی ذرت به آن حمله کرده و باعث ایجاد خسارت، کاهش عملکرد و در موارد شدید آلودگی باعث از بین رفتن محصول شوند.

پس شناخت علائم بیماری و شرایطی که بیماری بوجود می آید و توسعه پیدا می کند، در مدیریت زودهنگام این بیماریها برای سالم نگه داشتن و محافظت از محصول ضروری است.

 

 

 

بیماری های ذرت و کنترل آنها

پوسیدگی باکتریایی ساقه ذرت   Bacterial stalk 

 

 

عامل بیماری باکتری              Pectibacterium  chrysanthemi   pv. zeae 

در اثر حمله عامل بیماری به ساقه ( نزدیکترین گره به ساقه)، برگ و بلال محل آلوده تغییر رنگ داده و معمولا به صورت لکه هایی به رنگ بنفش تا قهوه ای مشاهده می شوند. این بیماری معمولا در اواسط فصل رشد (فاز زایشی) شیوع پیدا می کند. در این زمان رشد رویشی گیاه در بیشترین حد خود بوده و پوسیدگی ساقه هم به سرعت پیشرفت می کند. عامل بیماری به گره های نزدیک به خاک حمله کرده و باعث تغییر رنگ این قسمت از ساقه می شود. این باکتری باعث تخریب بافت داخلی ساقه شده و گیاه به طور موثر قادر به انتقال آب و مواد مغذی نخواهد بود. ساقه ضعیف و شکننده شده و منجر به مرگ زودرس گیاه و در نتیجه کاهش عملکرد می شود. این بیماری در منطق با بارندگی زیاد و یا جاهایی که آبییاری سطحی ( بارانی) استفاده می کنند بیشترین شیوع را دارد.

کنترل و مبارزه

بهداشت زراعی

استفاده از ارقام مقاوم

تراکم کشت مناسب

اجتناب از آبیاری غرق آبی

استفاده از اکسی کلرور مس و مخلوط بردو

 

پوسیگی فوزاریومی ذرت  Fusarium Root

 

 

 

عامل ایجاد بیمار قارچ  Fusarium  verticillioides

این پاتوژن در خاک و بقایای محصول فصل قبل باقی می ماند و گیاه را از طریق ریشه آلوده کرده و باعث پوسیدگی ریشه و قسمت پایین ساقه می شود. ممکن است گیاهان را بدون نشان دادن علامت آلوده کند و زمانی که گیاه در تنش بیش از حد رطوبت و یا خشکی قرار بگیرد علائم بیماری ظاهر شوند. برگ ها پژمرده و قهوه ای رنگ می شوند. این قارچ آوندها را آلوده کرده و قسمت پایین ساقه زرد می شود، ساقه از هم پاشیده و انتقال آب و مواد غذایی مختل شده و  مقاومت گیاه در برابر ایستادگی در باد کاهش یافته و ساقه شکننده می شود. در صورت حمله این قارچ به بلال، باعث کپک زدگی بلال می شود.

کنترل و مبارزه

استفاده از ارقام مقاوم

تیمار بذر با قارچ کش مناسب

زهکشی مناسب خاک و جلوگیری از ایجاد رطوبت بیش از حد در خاک

به حد اقل رساندن تنش های محیطی از جمله تنش خشکی و رطوبتی

جلوگیری از آسیب های فیزیکی که باعث ایجاد زخم در گیاه و ورود عوامل بیماری زا به گیاه می شوند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سیاهک معمولی ذرت    Common  smut

عامل ایجاد بیماری قارچ   Ustilago   maydis   

این قارچ می تواند در برای مدت طولانی در خاک و بقایای محصول زنده بماند و در شرایط مناسب تلیوسپورها جوانه زده و گیاه را آلوده کنند. عامل بیماری از طریق زخم هایی که در اثر آسیب های مکانیکی یا تغذیه حشرات ایجاد شده، وارد گیاه شده و به همه قسمت های گیاه از جمله برگ، ساقه، گل آذین نر و ماده حمله کرده و باعث ایجاد بیماری(گال) می شود. گال ها می توانند در هر زمان در طول فصل رشد روی گیاه ظاهر شوند، بافت های جوان و در حال رشد به این بیماری حساس تر هستند و علائم بیماری را زودتر نشان می دهند. گال ها به رنگ خاکستری تا سفید هستند و بیشتر روی ساقه و بلال تشکیل می شوند. گال ها روی برگ ها باعث پیچیدگی برگ ها، روی ساقه باعث خمیدگی ساقه و کاهش محصول می شوند. آلودگی گیاهچه به ندرت اتفاق می افتد و باعث کوتولگی و مرگ گیاهچه می شود.

کنترل و مبارزه

استفاده از ارقام مقاوم

تناوب زراعی

رعایت بهداشت زراعی

کاهش استفاده از کودهای ازته

تیمار بذر با قارچ کش مناسب

 

علف های هرز ذرت

 

 

به هر گیاهی که در مزرعه ذرت سبز می شود، علف هرز می گویند. علف های هرز در جذب آب و مواد غذایی و نور با گیاه زراعی رقابت کرده و به آنها آسیب وارد می کنند.

شناسایی علف های هرز کلید یک برنامه مدیریت موثر برای علف های هرز است. تولید کنندگان ذرت، برای کنترل علف های هرز باید فهرستی از علف های هرز تهیه کنند و با یک برنامه کنترلی مناسب هزینه های کنترل علف های هرز را به حد اقل برسانند. برای کنترل علف های هرز یک مزرعه از روش های مختلف مدیریت علف های هرز استفاده می شود. برای انتخاب روش مناسب ابتدا باید تاریخچه علفکش هایی که در مزرعه استفاده شده و اینکه آیا در علف های هرز مقاومت به علف کش ها ایجاد شده یا خیر را بدانید. پس برای مبارزه با علف های هرز، جستجو ، ثبت سوابق و انتخاب روش مناسب ضروری است.

ذرت نیاز مبرمی به کنترل به موقع علف های هرز دارد. اگر علف های هرز به موقع کنترل نشوند، می توانند روی عملکرد تاثیر منفی داشته باشند. به طور کلی بهترین زمان مبارزه با علف های هرز در ابتدای دوره رشد علف های هرز در مرحله 2 تا 4 برگی می باشد. همچنین گیاه ذرت در 25 روز اول، رشد بسیار کندی دارد. پس در این زمان باید مزرعه عاری از علف های هرز باشد. در غیر این صورت خسارت جبران ناپذیری به مزرعه وارد می شود. حد اکثر رقابت علف های هرز با ذرت 2 تا 6 هفته اول پس از کاشت صورت میگیرد و پاک نگه داشتن مزرعه از علف های هرز از اهمیت بالایی برخوردار است.

 علف های هزر ذرت شامل:

علف های هرز باریک برگ  و گندمی از جمله قیاق (بذری و ریزوم دار)، سوروف معمولی و درنه سرخه، چمن هرز اوریارسلام.

علف های پهن برگ از جمله خرفه، کنف وحشی، کنجد وحشی (مار کنجد)، هندوانه ابوجهل پیچک صحرایی.

روش های کنترل علف های هرز

زراعی: مانند دو بار ماخار کردن، شخم زدن که در کنترل علف های هرز موثر است.

مکانیکی : لیلستون زدن و کولتیواتور زدن.

شیمایی : استفاده از سموم علف کش نظیر:

استوکلر: علف کشی سیستمیک و انتخابی است که علف های هرز پهن برگ مزارع ذرت بخصوص تاج ریزی را به خوبی کنترل می کند. استوکلر قبل از کاشت ذرت بصورت مخلوط با خاک یا بلا فاصله بعد از کاشت و قبل از رویش ذرت، به منظور کنترل علف های هرز پهن برگ مزارع ذرت به کار می رود.

آترازین: علف کشی انتخابی است که از طریق ریشه و برگ جذب می شود. پس قبل از مصرف این علفکش باید رطوبت کافی در خاک وجود داشته باشد. آترازین قبل از کاشت ذرت بصورت مخلوط با خاک یا بلا فاصله بعد از کاشت و قبل از رویش ذرت، به منظور کنترل علف های هرز پهن برگ و نازک برگ مزارع ذرت به کار می رود. برای بالا بردن تاثیر این سم میتوان آن را با سایر علف کش ها نظیر آلاکلر ترکیب کرد.

نکته: باید علف های هرز در مرحله ی ابتدایی رشد(کوتیلدونی) باشد. قبل از اولین برگ حقیقی گیاه، مرطوب بودن خاک تاثیر علف کش را بیشتر می کند و بعد از سمپاشی آبیاری صورت گیرد.

بجزعلف هرز قیاق چند ساله ریزوم دار اکثر علف های هرز باریک برگ و پهن برگ را کنترل می کنند.

نکته: فاصله سمپاشی تا اولین آبیاری هر چه کوتاه تر باشد، موفقیت بیشتر است. بعد از سم پاشی دیسک زدن به عمق حداقل 10 سانتیمتر باید انجام شود. با این روش تقریبا کلیه علف های هرزی که در منطقه رشد می کنند، کنترل می شود.